Giảm thiệt hại bệnh hô hấp trên heo

Dựa trên các triệu chứng lâm sàng mà bệnh được chia làm 4 dạng (Bảng 1). Các biện pháp trên có thể được điều trị bằng cách sử dụng kháng sinh. Nhưng gần đây, hiệu quả sử dụng kháng sinh bị giảm sút. Chỉ khi sử dụng thuốc, triệu chứng mới thuyên giảm, nhưng khi ngưng thuốc thì triệu chứng lại quay trở lại. Có thể là các tác nhân gây bệnh đã thay đổi, hoặc do kháng sinh không có tác dụng trên vi-rút. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự hợp tác của các nhà chăn nuôi, bác sĩ thú y, chuyên gia giống, chuyên gia dinh dưỡng, trang thiết bị chuồng trại.

Cơ chế bảo vệ của cơ quan hô hấp heo. Tất cả các cơ quan đều có cơ chế bảo vệ riêng (Bảng 2).

Khi heo mắc các tác nhân gây bệnh hô hấp thì không phải tất cả đều có triệu chứng lâm sàng của bệnh đó. Ở nhiều heo, mặc dù tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể nhưng vẫn không xuất hiện các triệu chứng lâm sàng.

Ảnh hưởng của phương pháp quản lý và môi trường chuồng trại lên bệnh hô hấp:

Có 6 yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng diễn biến của bệnh hô hấp là: quản lý phối, sử dụng thuốc, quản lý hệ thống thông khí, quản lý hệ thống cấp cám và trạng thái nền chuồng.

Quản lý phối:

Biến động về số heo phối: vấn đề chủ yếu là quản lý số heo phối không tốt. Kết quả của việc quản lý phối không tốt khiến số heo con cai sữa nhiều hơn so với công suất trang thiết bị làm cho chu kỳ tiếp theo bị ảnh hưởng. Ví dụ trại có 50 chuồng đẻ sẽ nuôi con trong vòng 4 tuần. Thì xoay vòng một bầy tốn khoảng 5 tuần/chuồng đẻ (heo cai sữa theo đơn vị tuần). Trường hợp số nái đẻ quá nhiều khiến chuồng bị kẹt, không áp dụng được cùng vào cùng ra sẽ dẫn tới bệnh hô hấp. Trường hợp nuôi nhốt chung các nhóm heo khác nhau cũng dễ dẫn tới tình trạng lây nhiễm bệnh.

Quản lý sử dụng thuốc:

Kháng sinh và thuốc thường được sử dụng để phòng ngừa và điều trị các bệnh xuất hiện sau cai sữa. Tuy nhiên, hiệu quả của việc sử dụng thuốc và kháng sinh còn phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm, tình trạng bảo quản, liều lượng,... Nhiều trại bảo quản thuốc trong tủ lạnh với nhiệt độ không thích hợp, vắc-xin bảo quản trong tủ đông khi lấy ra sử dụng không gia nhiệt.

Quản lý nước uống:

Cung cấp nước cho heo không phù hợp có thể khiến heo bị stress. Heo uống không đủ nước sẽ khiến bụi, dị vật trên lông mao hoặc niêm mạc đường hô hấp không được làm sạch. Bồn nước nhiều trại không có nắp đậy, khiến bụi bẩn rơi vào nước. Nước bị ô nhiễm có thể là nguyên nhân dẫn đến bệnh Salmonella trên heo. Trại cần có kế hoạch vệ sinh định kỳ hệ thống cung cấp nước. Kiểm tra trạng thái lúc heo uống nước, độ cao núm uống, áp lực nước, vị trí núm uống, bồn nước, ....

Quản lý thông thoáng khí và tiểu khí hậu chuồng trại:

Thông thoáng khí không tốt cộng với điều kiện nuôi nhốt tập trung cũng sẽ khiến các heo bị mắc các bệnh hô hấp. Ở những trại thông thoáng khí tốt hầu như ít mắc các bệnh hô hấp. Hướng lưu thông không khí mỗi trại thường khác nhau tùy thuộc vào cấu trúc trại. Trại cần có khoảng nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm không quá cao.

Gió lùa: gió lùa là luồng gió lạnh lùa trực tiếp vào heo. Tốc độ gió trong trại không được vượt quá 0,2 m/s. Gió lùa là nguyên nhân chủ yếu gây bệnh viêm phổi và viêm đại tràng ở heo choai.

Heo rất mẫn cảm với độ ẩm trong trại, độ ẩm thích hợp từ 50 - 70%. Ngoài ra, cần chú ý nồng độ khí gas trong chuồng. 

Quản lý cấp cám:

Cám bị nhiễm nấm mốc: quản lý silo hoặc hệ thống máng ăn không tốt có thể làm xuất hiện nấm mốc trong cám. Độc tố trong cám có thể gây các bệnh tiêu chảy, tổn thương thận và giảm lượng cám heo ăn vào.

Cho ăn không phù hợp: cho ăn với số lượng hoặc loại cám không phù hợp cũng khiến heo bị bệnh.

Trạng thái nền chuồng:

Nền chuồng ẩm ướt: heo là loài động vật có vú thuộc dạng ít lông nên chỗ nằm của heo phải khô ráo, ấm áp. Việc bố trí các khu vực chuồng trại như nơi ngủ, nơi bài tiết, nơi lắp máng ăn, núm uống thất bại sẽ khiến heo bị stress. Heo cần có khu vực yên tĩnh để ngủ, nếu có heo khác làm phiền, chúng sẽ dễ mất ngủ, đây là cũng là nguyên nhân khiến heo bị stress. Nền chuồng thoát phân không tốt khiến phân đóng cục dẫn tới bệnh dịch lây lan.

Khi điều trị heo bệnh nên cần sự tư vấn của bác sĩ thú y. Nên điều trị theo từng cá thể hoặc từng nhóm heo nhỏ. Hiện nay, các trại thường gặp các vấn đề phức hợp nên lựa chọn kháng sinh phổ rộng để tăng hiệu quả điều trị.

Nguồn: Thông tin Chăn nuôi Heo - Tập 95 Tháng 07/2017